Filip Kortus | 24 lipca 2014

W pierwszym wpisie przedstawiłem trudny rozwój produktu turystycznego Katowic w warunkach gospodarki centralnie sterowanej. W tej części przedstawię drogę kreowania się produktu w warunkach gospodarki rynkowej i zupełnie nowych realiach turystyki w Polsce. Od 1995 roku dane dla miasta zestawiane są z danymi dla obszaru metropolitalnego. Jakie perspektywy rozwoju otwierają się przed Katowicami obecnie?

Rozwój w warunkach gospodarki rynkowej

Jednym z impulsów dzięki którym udało się wejść Katowicom w fazę rozwoju, było utworzenie pod koniec fazy wprowadzenia, w roku 1993 Śląskiego Oddziału Izby Turystyki, który od tego czasu starał się wykreować produkt turystyczny regionu, a także samych Katowic. Liczba hoteli w latach 1995-2012 dla miasta Katowice wzrosła tylko o 3 obiekty. Średniookresowe tempo zmian tego wskaźnika wyniosło zaledwie 2%. Pomimo iż wskaźniki podażowe w roku 1995 nie wykazywały jeszcze wzrostu, to wzrastające zainteresowanie turystów usługami noclegowymi zapewniło miastu wejście w fazę rozwoju. W roku 1995 ogólna liczba korzystających z noclegów wzrosła o 17 568 osób, a z samych hoteli o 26 038. Nastąpił również duży wzrost korzystających z usług turystów zagranicznych, z hoteli skorzystała o 42% większa liczba cudzoziemców niż w roku ubiegłym, a ogólna liczba zagranicznych korzystających wzrosła o 39%.

Liczba hoteli w latach 1995-2012 na terenie obszaru metropolitalnego wzrosła dwukrotnie: z 28 do 56, natomiast średniookresowe tempo zmian dla liczby udzielonych noclegów w hotelach dla lat 1997-2012 wyniosło 1%. Tendencja wzrostowa obu wskaźników została zatrzymana kryzysem gospodarczym w 1999 roku, którego głównym powodem były drastyczne podwyżki ceny paliw na rynkach światowych. Liczba noclegów udzielonych w hotelach metropolii w 1999 roku w stosunku do roku 1998 była o 34% niższa i wyniosła 455 480. Z kolei w roku 1998 hotele udzieliły 692 614 noclegów, z czego 41% było udzielonych turystom zagranicznym. Świadczy to o coraz bardziej rozpoznawalnym produkcie turystycznym Katowic, kreowanym także na potrzeby turystów zagranicznych przez Śląski Oddział Polskiej Izby Turystyki. W 2003 roku liczba hoteli wynosiła już 38 i metropolia Górnego Śląska dysponowała jednym hotelem więcej niż w roku 2000. Udzielono tego roku w hotelach 351 791 noclegów, z czego 34% turystom zagranicznym. Od listopada 2004 roku kreowaniem produktu turystycznego zajmuje się Śląska Organizacja Turystyczna. Nie dziwi zatem wzrost liczby udzielonych noclegów pomiędzy rokiem 2003 a 2004 o 25% dla metropolii i 21% dla jej stolicy. W kolejnym roku wyniósł on kolejne 29% dla całego obszaru i 28% dla Katowic. Średniookresowe tempo zmian tego wskaźnika w latach 2004-2012 zarówno dla Katowic, jak i obszaru metropolitalnego wynosi 9%. W roku 2005 powstaje „Raport o mieście”, w którym samorząd miasta podsumowuje obecną sytuację społeczno-gospodarczą i wskazuje kierunek zmian w strategii rozwoju do roku 2020. Władze konsultowały kierunek zmian z mieszkańcami, którzy je zaakceptowali, mimo iż oznaczało to dla nich wiele kolejnych lat uciążliwych remontów w centrum miasta. Rewitalizacja miasta stała się jednym z głównych celów na kolejne lata. Kolejne działania Śląskiej Organizacji Turystycznej, która w 2006 roku rozpoczęła certyfikowanie najlepszych produktów turystycznych w różnych formach oraz promowała region na coraz większej ilości targach krajowych i zagranicznych przyniosły bardzo dobre rezultaty. Liczba udzielonych noclegów w roku 2007 w hotelach Górnośląskiego Związku Metropolitalnego wyniosła 649 178, z czego 274 661 turystom zagranicznym, co stanowi do dzisiaj rekordową ilość. Największy odsetek noclegów udzielonych turystom zagranicznym osiągnięto w 2008 i wyniósł 44%. Był to rok, w którym rozwinął się kryzys gospodarczy na rynkach światowych, który jednak Polska gospodarka odczuła najbardziej w 2009 roku. Średniookresowe tempo zmian w latach 2009-2012 dla liczby hoteli obszaru metropolitalnego wzrosło do 8%. Największą liczbę udzielonych noclegów w samych Katowicach odnotowano jak dotąd w roku 2012 i wyniosła ona 370 628, z czego 35% z nich udzielono turystom zagranicznym.

Katowice dla odmiany

Regularność czynników, które mają wpływ na przebieg funkcji cyklu życia Katowic jako produktu turystycznego wskazuje na to, że stolica Górnego Śląska ma przed sobą jeszcze kilka lat fazy rozwoju dążącej do stabilizacji. Sytuacja makroekonomiczna Polski jako beneficjenta Funduszy Europejskich na lata 2014-2020 daje możliwość dokonywania dalszych inwestycji rewitalizacyjnych, prowadzących do poprawy wizerunku całego regionu, a także jakości życia w nim. Obecnie powstające parki biznesowe w Katowicach zapewnią popyt na usługi Międzynarodowego Centrum Kongresowego, które z kolei zapewni w kolejnych latach napływ dużej ilości turystów biznesowych, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Zostanie to zauważone przez rynek hotelarski, zwłaszcza przez międzynarodowe sieci hotelarskie, z których usług ten sektor turystów będzie korzystał w ciągu tygodnia pracy. Od strony rozrywkowej i kulturalnej stolica metropolii będzie tętnić życiem dzięki dużej ilości studentów oraz środowiska biznesowego, które będzie miało okazje spędzać wieczory w otoczeniu kultury offowej w dawnych budynkach przemysłowych, służących po rewitalizacji kulturze i alternatywnym festiwalom będących wizytówkami stolicy Górnego Śląska. Kolejne edycje festiwali Śląskie smaki oraz Industriady mają szansę przyciągać coraz większą liczbę turystów oraz propagować kulturę Górnego Śląska zwiększając popularność produktu turystycznego Katowic.

 

Źródło: Kortus F. (2014). Cykl życia Katowic jako produktu turystycznego. Praca licencjacka, seminarium „Turystyka miejska i biznesowa”, promotor: dr Piotr Zmyślony.