Filip Kortus | 24 sierpnia 2014

W poprzednich wpisach opisałem jak rozwijał się potencjał turystyczny stolicy Górnego Śląska od 1958 roku. Warto przyjrzeć się co właściwie ma dzisiaj do zaoferowania turystom i w jaki sposób kształtuje swój wizerunek.

Katowice dysponują bardzo dobrze rozwiniętą bazą noclegową umożliwiającą skorzystanie z usługi noclegowej w każdym standardzie. W materiałach promocyjnych, skierowanych do turystów biznesowych, proponowane są hotele czterogwiazdkowe z szerokim wyborem sal konferencyjnych, jeden pięciogwiazdkowy, a także jeden dwugwiazdkowy. Na rynku działają duże sieci hotelowe np. Best Western, Accor Hotels, oraz Campanile. W 2012 roku według danych GUS działalność prowadził jeden hotel pięciogwiazdkowy, pięć czterogwiazdkowych, trzy trzygwiazdkowe, cztery dwugwiazdkowe, dwa jednogwiazdkowe. Ponadto dwa hotele były w trakcie kategoryzacji. W Katowicach do dyspozycji turystów są także dwa obiekty z kategorii innych obiektów hotelowych, jedno szkolne schronisko młodzieżowe i jeden kemping.

Szlak Zabytków Techniki

Najbardziej znanym produktem turystycznym Katowic jest Szlak Zabytków Techniki. Ważną imprezą dotyczącą Szlaku Zabytków Techniki jest Industriada, która odbywa się na początku czerwca i każdy z zabytków ma swój harmonogram wydarzeń: specjalne konkursy, koncerty happeningi, wystawy i warsztaty. Na terenie Katowic są tylko trzy zabytki z tego szlaku: Galeria Szyb Wilson, Osiedle Giszowiec i Osiedle Nikiszowiec. Galerię Szyb Wilson znajdziemy tuż przy Nikiszowcu i znajduje się w szybie dawnej kopalni „Wieczorek”, którego projekt, tak jak z resztą obu osiedli, wykonali Emil i Georg Zillmannowie z Charlottenburga.

Giszowiec stanowi unikatową w skali Europy, wybudowaną w latach 1906-1910 osadę górniczą. Kolonia miała być realizacją idei angielskiego miasta ogrodu, choć Zillmannowie projektowali swoje domy na wzór chat wiejskich, z czego każdy z kilkudziesięciu budynków różnił się od tego stojącego obok. Osiedle zostało częściowo wyburzone latach 70-tych ubiegłego wieku, zachowało się część z domami mieszkalnymi, miasteczko amerykańskie, dawna karczma, szkoły, sklepy i nadleśnictwo.

Kolonię Nikiszowiec wybudowano w latach 1908-1915 na potrzeby budowy dwóch nowych szybów kopalni Giesche, które dziś noszą nazwy Pułaski i Poniatowski. Osiedle tworzy dziewięć kwartałów budynków i kościół parafialny św. Anny z 1927 roku. W Nikiszowcu znajduje się także oddział Muzeum Historii Katowic, Dział Etnologii Miasta oraz Galeria „Magiel”, której wystawa nawiązuje do historii dzielnicy. Całe osiedle zostało wpisane na listę Pomników Historii.

Na terenie metropolii Górnego Śląska znajdują się jeszcze inne obiekty z tego szlaku: Elektrociepłownia „Szombierki” i Górnośląskie Koleje Wąskotorowe w Bytomiu, Szyb Prezydent w Chorzowie, Kopalnia Ćwiczebna Muzeum Miejskiego „Sztygarka” w Dąbrowie Górniczej, Muzeum Techniki Sanitarnej, Oddział Odlewnictwa Artystycznego i Radiostacja w Gliwicach, Kolonia Robotnicza Ficinus w Rudzie Śląskiej, Zabytkowa Kopalnia Ignacy w Rybniku, Tyskie Browarium i Browar Obywatelski w Tychach, Muzeum Górnictwa Węglowego, Sztolnia Królowa Luiza, Szyb Maciej oraz Kopalnia Guido w Zabrzu.

Katowicki Spodek

Bardzo ważną atrakcją turystyczną Katowic, a nawet jego cennym symbolem jest wybudowana w 1971 roku Hala Widowiskowo-Sportowa Spodek. Przez wiele lat odbyło się w niej wiele wielkich imprez sportowych i koncertów światowych sław. Dziś stanowi ważne, wielofunkcyjne centrum, idealne do organizacji imprez artystycznych, sportowych, wystaw, targów i kongresów.

Nowe Muzeum Śląskie

Nową siedzibę od 2014 roku ma również Muzeum Śląskie, wybudowane  obok Spodka, w samym centrum miasta, tylko w większości kilkadziesiąt metrów pod ziemią. W dawnej kopalnianej maszynowni znajduje się restauracja, na szczycie nieczynnego szybu „Warszawa” punkt widokowy, a w części podziemnej sale wykładowo-konferencyjne, czytelnia, magazyny zbiorów, pracownie plastyczne i konserwatorskie, pracownie fotograficzne, warsztaty, pomieszczenia socjalne i pracownicze. Do kompleksu należeć ma także trzykondygnacyjny budynek na powierzchni z częścią wystawienniczą oraz szklane wieże doświetlające podziemne ekspozycje.

Katowicki modernizm

W Katowicach, które zyskały dzięki temu kiedyś przydomek „polskiego Chicago”, stworzono szlak moderny składający się obecnie z 16 budynków. Cechuje je unikatowa, przedwojenna architektura, określana mianem zmodernizowanego neoklasycyzmu. Przy obiektach ustawione zostały infokioski z prezentacjami multimedialnymi, dostępne są także audioprzewodniki.

Deptak

Od 2008 roku rolę tzw. deptaku spełnia w stolicy metropolii ulica Mariacka, na końcu której znajduje się Kościół Niepokalanego Poczęcia Marii Panny. W 2009 roku przeszła gruntowny remont i stała się miejscem koncertów, seansów kina letniego i gier wielkoformatowych. Przy niej znajduje się najwięcej lokali, do których odwiedzający kierują swoje pierwsze kroki chcąc zaznać nocnej rozrywki. Dla turystów szukających kontaktu z naturą atrakcją będzie spacer po jednym z większych parków w Europie, leżącym na granicy Katowic i Chorzowa: Parku Śląskim. Na jego terenie znajduje się największe i najstarsze w kraju: Planetarium Śląskie, Śląskie Wesołe Miasteczko, Śląskie ZOO, Rosarium oraz słynny Stadion Śląski.

W mieście rekultywowano również tereny wzdłuż rzeki Rawy, tworząc z nich bulwary przystosowane do rekreacji pieszej i rowerowej, w planach jest dalsze odkrywanie koryta rzeki. Stolica aglomeracji oferuje cyklistom osiem tras rowerowych, które mają być sukcesywnie rozwijane.

Promocja

W roku 2012 wypracowana została Strategia Promocji Katowic, której częścią jest System Identyfikacji Wizualnej Katowic (dalej SIWK), który w skutek konsultacji społecznych wybrał jedno wspólne hasło i logo, które łączy w sobie wszystkie poprzednie przekazy.

Katowice od 2012 roku posługują się jednym logo, składającym się z sygnetu w kształcie serca i logotypu „Katowice dla odmiany”. Twórcy marki podkreślają dwuwarstwowość serca: jego podstawa to kulturowe i przemysłowe dziedzictwo, określane takimi słowami jak: historia, śląskość, gościnność, pracowitość, folklor, wielokulturowość, energia, wielonarodowość, tradycja, otwartość, węgiel, etos pracy i industrial. Alternatywę miasta mają opisywać słowa: otwartość, kreatywność, design, innowacyjność, off, awangarda, nieschematyczność, swoboda myśli, nieszablonowość, zaskoczenie, oryginalność, wizjonerstwo, młodość, nowoczesność, twórcza energia i poszukiwanie. Logo ma także ukazywać dwa poziomy postrzegania Katowic: widzianego przez pryzmat tradycji oraz nowoczesnego i innowacyjnego.

Symbol serca ma podkreślać rolę Katowic, jako serca Aglomeracji Górnośląskiej, które decyduje o jego życiu i nadaje mu rytm. Kolory górnej części serca także mają swoje znaczenie, zazwyczaj kilka, z których jedno ma być dominujące. Niebieski kolor ma symbolizować metropolitalność, ale ma też być kojarzone z centrum, śródmieściem, rozmachem i skalą. Alternatywa została oznaczona magentą, z tym kolorem związane są również: kreatywność, zaskoczenie, innowacyjność i off. Czerwony oznacza dziedzictwo, wielokulturowość, wielonarodowość, odmienną tradycję, postindustrial i śląskość. Żółty odzwierciedla przemiany, a także radość i entuzjazm, purpura aktywność, zaangażowanie, ruch, multimedialność i interakcje. Zielony potencjał miasta, ekologia, rekreacja i witalność Katowic została oznaczona w logo zielenią, natomiast biznes, inwestycje i rozwój złotem. Grafitowa, dolna część serca ma wywołać skojarzenia z energią, pracowitością, konsekwencją i oczywiście węglem.

Głównymi odbiorcami marki mają być młodzi, aktywni ludzie, których metropolia chce u siebie zatrzymać, podkreślając w kampanii swoje sukcesy w dążeniu Katowic do czołówki miast w dziedzinie biznesu, edukacji, kultury, sztuki i rozrywki. Podkreślane jest także nowoczesne podejście do problemów ekologii, cała kampania ma przełamać stereotyp stolicy czarnego Górnego Śląska. Obecna awangarda stolicy metropolii jest reprezentowana przez znane imprezy muzyczne, które się w niej odbywają: „Off Festiwal”, czyli przegląd muzyki alternatywnych wykonawców z całego świata, przy okazji którego odbywają się także seanse filmowe, spotkania z twórcami i prezentacje sztuki współczesnej; „Tauron Nowa Muzyka” – dwukrotny zwycięzca konkursu na Najlepszy Mały Festiwal w Europie, przegląd muzyki alternatywnej w dawnej kopalni „Katowice”, a także wydarzenia reprezentowane przez sztuki plastyczne: „Katowice Street Art Festival” lub tzw. „śląski design”.

Z pewnością należało przełamać stereotyp zanieczyszczonego „czarnego śląska” wraz z jego na pozór nieatrakcyjną stolicą. Obecna forma promocji ukazuje ten region i stolicę wielobarwniej. Kampania wciąż nie dotarła do wystarczającej liczby osób, które byłyby skłonne spędzić urlop w industrialnym klimacie. Kolejną szansą na pozyskanie nowych turystów będzie tegoroczna edycja Targów Tour Salon w Poznaniu, których regionem partnerskim jest właśnie Śląsk. Trzymam kciuki za promocyjny sukces.

Źródła:

Kortus F. (2014). Cykl życia Katowic jako produktu turystycznego. Praca licencjacka, seminarium „Turystyka miejska i biznesowa”, promotor: dr Piotr Zmyślony.

Centrum Informacji Turystycznej, ca 2014, O projekcie, Centrum Informacji Turystycznej, Katowice, http://moderna.katowice.eu/kontent/oprojekcie [dostęp: 15.01.2014]

Rada Miasta Katowice, ca 2012, System Identyfikacji Wizualnej Katowic 2012, konsorcjum firm: Media Partner W. Czyżewski, M. Lorenc Sp. J., Business Consulting Sp. z o.o., Imago Public Relations Sp. z o.o., Katowice, http://www.katowice.eu/pl/nasze-miasto/do-pobrania/herb-i-logo-katowic.htm [dostęp: 25.02.2014]

Szlak Zabytków Techniki, ca 2014, Opis Szlaku, Śląska Organizacja Turystyczna, Katowice, http://zabytkitechniki.pl [dostęp: 15.01.2014]

Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, ca 2014, O Industriadzie, Śląska Organizacja Turystyczna, Katowice, http://www.industriada.pl [dostęp: 15.01.2014]