Marta Pilarczyk | Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Silne emocje, adrenalina, dynamika, niecodzienna sceneria, ekstremalne warunki – te elementy towarzyszą uprawianiu turystyki ekstremalnej. Powodują one, że potrzebujemy przełamać naturalne opory tkwiące w naszych umysłach i ciałach, aby ją uprawiać. Na ogół jednak musimy je pokonać bez wcześniejszego spróbowania, aby przekonać się, czy jest ona stworzona dla nas. Klasycznym przykładem jest spadochroniarstwo – dopóki nie skoczymy, nie będziemy wiedzieć, czy „połknęliśmy bakcyla”, czy już nigdy więcej nie chcemy tego powtórzyć.

Wydaje się, że szybko rozwijająca się wirtualna rzeczywistość – czyli doświadczenie rzeczywistości w świecie pozarzeczywistym – może pomagać w niwelowaniu tych oporów. Czy tak jest jednak naprawdę? Czy przeżycie wirtualnego skoku ze spadochronem faktycznie może wpłynąć na wzrost zainteresowania prawdziwym doświadczeniem skoku? Zacznijmy jednak od początku, czyli od istoty wirtualnej rzeczywistości i możliwości jej zastosowania w branży turystycznej.

Wirtualna rzeczywistość a turystyka

Wirtualna rzeczywistość, określana w skrócie VR (ang. Virtual Reality), jest określeniem wirtualnej cyberprzestrzeni kreowanej za pomocą efektów wizualnych, dźwiękowych i kinetycznych, dzięki którym możliwe jest przeniesienie się do wirtualnego świata i interakcja z nim [Walser 1991, za: Williams, Perry Hobson 1995]. Oprócz najpopularniejszego zastosowania, jakim są gry, wirtualna rzeczywistość wykorzystywana jest także w turystyce, przede wszystkim, w celach marketingowych i edukacyjnych. Obecnie już wiele polskich miast promuje się za pomocą filmów 360° lub aplikacji wirtualnej rzeczywistości – m. in. Poznań, Wrocław, Warszawa, a w ramach projektu PomorzeZachodnie360 – kilkanaście miejscowości Pomorza i Pojezierza Pomorskiego.

Eksperyment badawczy

W celu identyfikacji roli wirtualnej rzeczywistości w branży turystycznej postanowiono zbadać jej wpływ na kształtowanie się motywacji potencjalnych turystów. Do przeprowadzenia badania wybrano jedną z form turystyki ekstremalnej – spadochroniarstwo, które w porównaniu z innymi sportami ekstremalnymi jest sportem relatywnie bezpiecznym – w przypadku skoku amatorskiego w tandemie, skok jest kontrolowany przez doświadczonego skoczka-pilota.

Badanie zrealizowano w formie eksperymentu pilotażowego z udziałem 20 studentów kierunku Gospodarka Turystyczna na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Eksperyment składał się z trzech etapów. W pierwszym z nich, za pomocą krótkiego kwestionariusza zbadano stopień motywacji kilkudziesięciu studentów do wykonania skoku ze spadochronem i tym samym dokonano wstępnej selekcji uczestników badania – odrzucono osoby, które już wcześniej uprawiały turystykę ekstremalną oraz osoby, których motywacja przypuszczalnie nie mogłaby się zmienić po doświadczeniu wirtualnej rzeczywistości, czyli osoby całkowicie niezainteresowane wykonaniem skoku ze spadochronem i osoby w 100% zmotywowane do jego przeżycia. W drugim etapie zaproszono wybranych studentów do założenia gogli VR i doświadczenia wirtualnego skoku, który, zgodnie z założoną hipotezą, miał zachęcić ich do wykonania prawdziwego skoku ze spadochronem.

Dzięki możliwości skorzystania z Laboratorium Wirtualnej Rzeczywistości Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, do eksperymentu wykorzystano najchętniej kupowane gogle na rynku, czyli Samsung Gear VR (w 2016 roku sprzedano łącznie 6,3 mln egzemplarzy gogli VR, ponad 70% z nich stanowiły headsety Samsunga). Każdemu uczestnikowi badania wyświetlony został film 360° obrazujący cały przebieg skoku ze spadochronem – od momentu wyskoku aż po lądowanie. Badanie zakończono wywiadem, którego celem była przede wszystkim identyfikacja zmian motywacji, jakie nastąpiły po doświadczeniu wirtualnej rzeczywistości oraz pozyskanie opinii badanych na temat VR i możliwości jego rozwoju w branży turystycznej. Na przebadanie jednego studenta poświęcono średnio 23 minuty.

VR to świetne narzędzie promocji aktywności turystycznej

Jednym z ważniejszych wyników potwierdzającym przyjętą wcześniej hipotezę, jest fakt, że pod wpływem doświadczenia wirtualnej rzeczywistości motywacja aż 16 badanych wzrosła o przynajmniej 1 jednostkę (w skali 1-10). Wśród istotnych czynników wpływających na zwiększenie się motywacji respondentów wymieniano, przede wszystkim, możliwość zobaczenia na własne oczy, jak wygląda skok ze spadochronem, zmniejszenie obaw związanych z bezpieczeństwem, a także piękne widoki.

Z przeprowadzonych obserwacji i analizy wyników wynika, że omawiana technologia świetnie sprawdziła się jako narzędzie, za pomocą którego możliwa jest prezentacja konkretnego produktu czy usługi turystycznej potencjalnemu turyście. Z punktu widzenia turysty, który nie może wcześniej przetestować nabywanego produktu turystycznego i który nie zawsze jest świadomy swoich motywacji, jest to niezwykle istotne.

Istnieje jednak wiele obszarów, których ulepszenie lub poprawa sprawiłaby, że doświadczenie wirtualnej rzeczywistości byłoby odbierane jeszcze lepiej, a jego efekty motywacyjno-promocyjne byłyby jeszcze bardziej wyraźne.

Mowa przede wszystkim o jakości obrazu wyświetlanego w goglach VR. Można odnieść wrażenie, że obecnie działania producentów sprzętu do VR skierowane są głównie na zwiększenie dostępności headsetów. Świadczyć o tym może coraz większa liczba producentów mobilnych gogli z niższej półki, w których jakość obrazu nie dla wszystkich użytkowników jest zadowalająca. Wspomnieć należy oczywiście o Google Cardboard, które zdecydowanie wpłynęły na wzrost dostępności VR, a także o goglach, które trafiły do sprzedaży w sieci marketów Biedronka. Miejmy jednak nadzieję, że poprawa jakości obrazu jest tylko kwestią czasu.

Uczestnicy badania zaproponowali także wiele innych ciekawych rozwiązań, które ulepszyłyby doświadczenie wirtualnej rzeczywistości. Było to między innymi:

• wprowadzenie elementu interaktywności i kontroli nad przeżywanym skokiem,
• dodanie efektów specjalnych takich jak na przykład podmuchy wiatru,
• zawieszenie uczestnika badania na szelkach.

Oceniając rolę wirtualnej rzeczywistości w turystyce oraz szanse i zagrożenia, jakie niesie ze sobą, należy zauważyć, że przy obecnym poziomie rozwoju tej technologii, nie może ona stanowić zagrożenia dla branży turystycznej. Niemożliwe jest bowiem zastąpienie prawdziwej podróży wirtualną wycieczką, szczególnie w aspekcie społecznym. Wirtualna rzeczywistość jest zatem ogromną szansą dla turystyki, przede wszystkim, w obszarze promocji i marketingu.

Źródło:
Pilarczyk, M., 2017, Rola wirtualnej rzeczywistości w kształtowaniu motywacji uczestnictwa w turystyce ekstremalnej na przykładzie spadochroniarstwa, praca licencjacka, Wydział Gospodarki Międzynarodowej UEP, promotor: dr hab. Piotr Zmyślony.

Photo by Scott Webb on Unsplash.

Literatura:
Williams, P., Perry Hobson, J. S., 1995, Virtual reality and tourism: fact or fantasy?, Tourism Management, Vol. 16, No. 6, s. 423-427.