Monika Dembińska | 28 lipca 2016

Poprzedni wpis odnosił się do szczebla centralnego organizacji polityki turystycznej Portugalii. Tym razem przybliżony zostanie mechanizm poziomu regionalnego, który funkcjonuje w oparciu o działania regionalnych organizacji turystycznych, regionalnych dyrektoratów turystyki oraz regionalnych agencji promocji turystyki. Wymienione instytucje współpracują bezpośrednio z narodową organizacją turystyczną Portugalii – Turismo de Portugal oraz władzami samorządowymi jednostek niższego szczebla – gmin i parafii obywatelskich.

Regionalne organizacje turystyczne

Zgodnie z podziałem terytorialnym NUTS II Portugalii, w części kontynentalnej kraju istnieje pięć oddziałów regionalnych organizacji turystycznych:

1. Turismo do Porto e Norte de Portugal, z siedzibą w Viana do Castelo.
2. Turismo do Centro de Portugal, z siedzibą w Aveiro.
3. Turismo de Lisboa e Vale do Tejo, z siedzibą w Lizbonie.
4. Turismo de Alentejo, z siedzibą w Beja.
5. Turismo do Algarve, z siedzibą w Faro.

W świetle Ustawy o regionach turystycznych Portugalii kontynentalnej ( Lei n.º 33/2013de 16 de Maio) są to organy o charakterze publicznoprawnym, posiadające autonomię administracyjną i finansową oraz aktywa własne. Do ich obowiązków należy zintegrowane zarządzanie regionem turystycznym, zgodnie ze stanowioną przez rząd polityką turystyczną, sformułowaną narodową strategią rozwoju turystyki oraz polityką rozwoju regionów. Model zarządzania nastawiony jest na współpracę z sektorem prywatnym branży turystycznej oraz określa cztery komórki funkcjonalne w strukturze ROT: Walne Zgromadzenie, Komitety Wykonawczy, Doradztwo Marketingowe i Biegłego Rewidenta.

Walne Zgromadzenie jest jednostką tworzoną przez przedstawicieli jednostek będących członkami ROT, Komitet Wykonawczy stanowi człon wykonawczy oraz zarządzający podmiotem regionalnej organizacji turystycznej, Doradztwo Marketingowe odpowiada za zatwierdzenie i monitorowanie wdrażania działań marketingowych, a Biegły Rewident sprawuje kontrolę nad legalnością i prawidłowością zarządzania finansami oraz bilansem finansowym organizacji (Turismo de Portugal 2016).

Regionalne organizacje turystyczne są organizmami, które ze względu na swoje położenie w systemie polityki turystycznej Portugalii sprawują rolę mediatora między narodową organizacją turystyczną, a najniższą formą organizacji administracyjnej państwa – gminami oraz parafiami obywatelskimi, które nie posiadają formalnie oddelegowanej jednostki funkcjonalnej do spraw turystyki, jaką mogłaby być lokalna organizacja turystyczna. Są to jednocześnie komórki wpływające na podniesienie jakości turystyki w regionach (województwach) oraz zmierzające do zrównoważonego wykorzystania zasobów turystycznych, zgodnie z wytycznymi i dyrektywami rządu oraz administracji centralnej i lokalnej, w perspektywie krótko- i długofalowej.

Do zadań ROT należą:

• współpraca z centralnymi i lokalnymi władzami w celu osiągnięcia celów polityki krajowej w zakresie rozwoju turystyki,
• wspieranie badań poszczególnych obszarów geograficznych ukierunkowanych na identyfikacje oraz promocję istniejących zasobów turystycznych,
• monitorowanie turystyki regionalnej, z uwzględnieniem miejscowych uwarunkowań sprzyjających oraz utrudniających rozwój turystyki w okolicy,
• stymulowanie i wzmacnianie regionalnych walorów turystycznych.

Ponadto, możliwe jest nawiązywanie dwóch typów współpracy z regionalną organizacją turystyczną:

• przedstawicieli rządu posiadających kompetencje w zakresie turystyki w celach szkoleniowych oraz realizacji projektów rządowych,
• władz lokalnych (gmin oraz parafii obywatelskich) dla przeprowadzenia projektów lokalnej administracji.

System finansowania regionalnych organizacji turystycznych wymaga od niniejszych komórek prowadzenia systemu oficjalnej rachunkowości (obowiązujący także gminy). Oznacza to, że finanse ROT regulowane są przepisami Skarbu Państwa Portugalii. Nie mogą one zaciągać żadnych pożyczek, włączając w to hipotekę. Środki na ich funkcjonowanie uzyskiwane są z poniższych źródeł:

• środki powierzone w budżecie narodowej organizacji turystycznej, a następnie rozdystrybuowane organizacjom regionalnym w celu rozwoju turystki w regionach oraz subregionach,
• dofinansowanie z budżetu państwa, środki z gmin lub innych źródeł publicznych lub prywatnych, zgodnie z podpisanymi umowami z regionalnymi organizacjami turystycznymi,
• dotacje z Unii Europejskiej, od związków międzygminnych, obszarów metropolitalnych lub gmin,
• przychody z posiadanych aktywów własnych,
• zyski z operacji handlowych i przemysłowych,
• spadki, zapisy i darowizny, które nie przynoszą strat ani zadłużenia,
• wpływy ze sprzedaży własnych aktywów i amortyzacji,
• wkłady podmiotów publicznych i prywatnych,
• subwencje lub darowizny podchodzące od dowolnego podmiotu,
• wpływy ze sprzedaży usług i realizacji działań promocyjnych,
• wpływy ze sprzedaży własnych publikacji,
• wszelkich innych dostępnych oraz legalnych źródeł przychodu.

Regionalne dyrektoraty turystyki

Regionalne dyrektoraty turystyki reprezentują organy odpowiedzialne za realizację polityki turystycznej na terenach autonomicznych Azorów i Madery, definiowaną przez autonomiczne władze regionalne (składające się podobnie jak w przypadku Portugalii kontynentalnej, z rządu regionalnego, z prezydentem na czele, któremu podlegają w przypadku Azorów – Departament Turystyki i Transportu, na Maderze – Departament Gospodarki, Turystyki i Kultury). Finansowane są one ze środków budżetowych i zobowiązane są one wszystkim do (AALEP 2015; Turismo de Portugal 2016):

• rozwoju turystyki krajowej i zagranicznej,
• wspierania rozwoju oferty turystycznej,
• współpracy z regionami kontynentalnymi Portugalii, jednostkami krajowymi oraz międzynarodowymi i narodową organizacją turystyczną.

Regionalne agencje promocji turystyki (ARPT)

Regionalne agencje promocji turystyki są stowarzyszeniami non-profit sektora prywatnego, które poprzez swoje działania ułatwiają współpracę regionalnych organizacji turystycznych z prywatnymi przedsiębiorcami branży. Podmioty te angażują się także w promocję międzynarodową Portugalii, w koordynacji z narodowa organizacją turystyczną. Turismo de Portugal działa z regionalnymi agencjami promocji turystyki na warunkach porozumień (umów) celowych. Instytucje te razem nadzorują spójną realizację kampanii marketingowej regionów z narodową strategią turystyki, finansowaną ze źródeł prywatnych oraz publicznych (OECD 2016, s. 256).

Obecnie na terenie Portugalii istnieje 7 jednostek ARPT, które zasięgiem działania odpowiadają istniejącym 5 województwom (regionom NUTS II) oraz 2 terytorium autonomicznym (Turismo de Portugal 2016):

• Portugalia Północna – ADETURN- Stowarzyszenie Turystyki Północnej Portugalii i Porto,
• Portugalia Centralna – Stowarzyszenie Turystyki Centrum Portugalii,
• Metropolitalny Obszar Lizbony – Stowarzyszenie Turystyki Lizbony (Visitors and Convention Bureau),
• Alentejo – Stowarzyszenie Turystyki Alentejo,
• Algarve – Stowarzyszenie Turystyki Algarve,
• Madera – APRAM – Stowarzyszenie promocji Regionu Autonomicznego Madery,
• Azory – Stowarzyszenie Turystyki Azorów.

Podsumowanie

Portugalia jest jednym z krajów w Europie o najwyższym stopniu centralizacji władzy. Formalnie posiada dwa poziomy zarządzania: krajowy oraz lokalny (dotyczący regionów kraju-województw; Teles 2014, s. 3). Odzwierciedlenie tych uwarunkowań zauważyć można w modelu zarządzania turystyką, w którym odpowiednio do poziomów zarządzania, funkcjonują narodowa organizacja turystyczna oraz regionalne organizacje turystyczne, będące jednostkami wyspecjalizowanymi i stworzonymi z przeznaczeniem rozwoju turystyki. Na niższych poziomach organizacji administracyjnej (wspólnot międzygminnych, obszarów metropolitalnych, gmin oraz parafii obywatelskich) nie istnieją tego typu organizacje. Działania w zakresie turystyki rozproszone są w zakresach kompetencyjnych poszczególnych komórek władzy. Regionalne organizacje turystyczne wraz z regionalnymi agencjami promocji turystyki odpowiedzialne są za rozwój turystyki na niższych szczeblach oraz integrację podmiotów publicznych i prywatnych branży turystycznej regionu. Ponadto regionalne organizacje turystyczne odpowiedzialne są za wdrażanie i realizację rozwiązań oraz planów tworzonych przez narodową organizację turystyczną.

---

Źródła:

Association of Accredited Public Policy Advocates to the European Union (AALEP), 2015, Portugal Tourism Administrative and Territorial Organization (dostęp: 23.06.2016).

OECD, 2016, OECD Tourism Trends and Policies 2016, OECD Publishing, Paris.

Turismo de Portugal, 2016.

Teles, F., 2014, Local government and the bailout: Reform singularities in Portugal, European Urban and Regional Studies, SAGE.

Turismo 2015, Entidades Regionais de Turismo (dostęp: 24.06.2016).

Ustawa z dnia 16 maja 2013 roku o regionach turystycznych Portugalii kontynentalnej; Lei n.º 33/2013de 16 de Maio (dostęp: 22.06.2016).

Fot.: opracowanie własne; Turismo do Porto e Norte de Portugal; Turismo do Centro de Portugal; Turismo de Lisboa e Vale do Tejo; Turismo de Alentejo; Turismo do Algarve; Direção Regional do Turismo Acores; Direção Regional do Turismo Madeira.