Piotr Zmyślony | 29 maja 2016

Interdyscyplinarna natura turystyki sprawia, że planowanie i zarządzanie turystyką w dużych miastach staje się skomplikowanym wyzwaniem. Ponadto wraz ze wzrostem tych miast pojawiają się nowe aspekty i wyzwania rozwojowe. Dlatego od dawna wielu specjalistów zajmujących się turystyką miejską (urban tourism) koncentrowało swoje badania na dużych miastach. Dopiero w ostatnich kilku latach w literaturze anglojęzycznej ugruntowało się pojęcie city tourism, które można przetłumaczyć jako turystykę wielkomiejską.

Turystyka wielkomiejska nie stanowi równorzędnej kategorii do turystyki w mieście, należy ją raczej traktować jako typ turystyki miejskiej wyróżniony lub dookreślony na podstawie kryterium wielkości ośrodka. Nie jest to jedyny atrybut turystyki wielkomiejskiej, warto więc wymienić je wszystkie.

1. Wielkość miasta.

To – cytując klasyka – oczywista oczywistość. Duże miasta, mające charakter metropolitalny (najmniejsze z nich to te liczące powyżej 500 tysięcy mieszkańców) cechuje wielofunkcyjność, duża gęstość zagospodarowania oraz intensywność i różnorodność podejmowanych w nim działań, czego konsekwencją jest bogactwo form turystyki. Wraz ze wzrostem wielkości miasta jego struktura gospodarcza ulega dywersyfikacji, a turystyka staje się jednym z wielu jego komponentów. Nie jest ona postrzegana przez planistów, inwestorów, badaczy, a także mieszkańców jako podstawa bytu miasta oraz motor napędowy gospodarki miejskiej.

2. Różnorodność form i dywersyfikacja produktu turystycznego miasta.

W dużych miastach dywersyfikacji ulega sama oferta turystyczna, na którą składa się wiele subproduktów skierowanych do poszczególnych grup odwiedzających miasto (turystyka kulturowa, turystyka rozrywkowa, turystyka biznesowa, turystyka pielgrzymkowa, turystyka zakupowa itp.)

3. Integracja funkcjonalna turystyki z rekreacją.

Integracja ta widoczna jest zarówno w sferze podaży, jak i sferze popytu – urządzenia i obiekty turystyczne wykorzystywane są przez ludność miejscową i turystów, obserwuje się zatarcie i wzajemne upodabnianie zachowań turystów i mieszkańców miasta w czasie wolnym; obie funkcje realizowane są przez te same zasoby i podmioty zlokalizowane w przestrzeni miejskiej i podmiejskiej. Rozróżnienie pomiędzy przestrzeniami wypoczynku i pracy, rekreacją a aktywnością zawodową oraz czasem wolnym i czasem pracy staje się coraz trudniejsze, zatem coraz większych trudności nastręcza wytyczanie granic pomiędzy mieszkańcami i gośćmi oraz aktywnością turystyczną i nieturystyczną (Maitland, Newman, 2009).

4. Wtapianie się turystyki w strukturę funkcjonalną i przestrzeń miasta.

Zjawisko to związane jest z różnorodnością motywów przyjazdów odwiedzających i oznacza, że turystyka rzadko stanowi podstawową funkcję miasta (nielicznymi wyjątkami są ponadmilionowe Las Vegas lub Orlando), a na ogół pełni funkcję uzupełniającą. Turyści wykorzystują w zasadzie wszystkie zasoby miasta podczas swojego pobytu, jednak nie użytkują na wyłączność żadnego lub prawie żadnego jego elementu. Oferowane im produkty turystyczne nie są wyodrębnionymi fizycznie elementami miasta, ale turyści z łatwością je rozpoznają – tak jest w przypadku atrakcji, które stanowią składniki tych produktów – ale stanowią mozaikę doświadczeń konsumowanych przez odwiedzających, przestrzennie rozproszonych, jednak w większości najczęściej zgrupowanych w wybranych dzielnicach lub innych obszarach.

5. Duża koncentracja podróży i pobytów służbowych oraz szeroko pojętej turystyki biznesowej,

…a przede wszystkim aktywności polegającej na organizacji spotkań i wydarzeń (nazywanej branżą lub przemysłem spotkań) o randze międzynarodowej. Dwóm ścieżkom internacjonalizacji turystyki wielkomiejskiej poświęcony był odrębny wpis.

6. Rozszerzanie się zasięgu przestrzeni penetracji turystycznej,

… a także działalności polegającej na udostępnianiu atrakcji turystycznych poza administracyjne granice miasta, na obszary podmiejskie, a więc w umownych granicach aglomeracyjnych, tworząc metropolitalny region turystyczny. Kwestie te doskonale charakteryzował prof. Stanisław Liszewski, który łączył powstanie takiego regionu z rolą współczesnego miasta, które staje się silnym magnesem przyciągającym odwiedzających w celach turystycznych, jednocześnie wykorzystywanym przez stałych mieszkańców w wolnym czasie weekendowym, a niekiedy nawet urlopowym, którzy spędzają go w odpowiednio zagospodarowanych strefach podmiejskich.

7. Globalno-lokalny zakres oddziaływania.

Turystyka, podobnie jak inne funkcje miejskie, jest częścią globalnego procesu usieciowienia miast, które następuje poprzez intensyfikację przepływów, gdzie jednym z rodzajów jest przepływ podróżnych i turystów. W tej ponadnarodowej sieci miasta pełnią funkcje ośrodków rozrządowych międzynarodowego ruchu turystycznego, łącząc w ten sposób globalny i lokalny ruch turystyczny. Dla turystów zagranicznych duże miasta stanowią „bramy wjazdowe” do terytoriów krajów. Dopiero z nich turyści przybywający z zagranicy mogą być kierowani do innych ośrodków i obszarów.

---

Więcej na ten temat:

Zmyślony, P. (2015). Funkcja turystyczna w procesie internacjonalizacji miast, Proksenia, Poznań–Kraków.

oraz

Ashworth G., Page S., (2011), Urban tourism research: Recent progress and current paradoxes, „Tourism Management”, 32 (1), s. 1–15.

Heeley J., (2011), Inside City Tourism: A European Perspective, Channel View Publications, Bristol.

Judd D. R., Fainstein S. S., (1999), The Tourist City, Yale University Press, New Haven-London.

Liszewski S., (2008), Ewolucja poglądów na temat regionu turystycznego. Od regionu krajoznawczego po funkcjonalny [w:] Turystyka jako czynniki wzrostu konkurencyjności regionów w dobie globalizacji, G. Gołembski (red.), Wyd. Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań, s. 127–135.

Maitland R., Newman P., (2009), World Tourism Cities: Developing Tourism Off the Beaten Track, R. Maitland, P. Newman (red.), Routledge, Oxon, s. 1–21.

Mika M., (2011), Miasta jako obszary recepcji turystycznej, [w:] Kraków jako ośrodek turystyczny, M. Mika (red.), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagielońskiego, Kraków, s. 15–33.

Spirou C., (2011), Urban tourism and urban change. Cities in a global economy, Routledge, New York.

UNWTO, (2012), Global Report on City Tourism – Cities 2012 Project, World Tourism Organization, Madrid.

Wöber K. W., Mazanec J. A. (red.), (2010), Analysing international city tourism (second edition), Springer-Verlag, Wien.

Żabińska T., (2013), Turystyka w dużych miastach i metropoliach. Wybrane problemy rozwoju i zarzą- dzania [w:] Turystyka miejska. Prawidłowości i determinanty rozwoju, T. Żabińska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice, s. 133–153.

Foto: New York by valor kopeny, Unsplash, CC Zero.