Marta Pilarczyk, UEP

W 2018 roku w Poznaniu nocowało prawie 1 mln turystów – o wiele mniej niż we wspomnianych miastach. Turystyka w Poznaniu ciągle się rozwija – przybywa nowych obiektów noclegowych, siatka połączeń lotniczych jest poszerzana, stale rośnie także liczba odwiedzających. Warto zastanowić się, czy rozwój turystyki przyczynia się do powstawania konfliktów w Poznaniu – niekoniecznie na linii mieszkaniec-turysta, jak w przypadku Barcelony, Amsterdamu czy Krakowa.

Overtourism w miastach Europy

Rosnące napięcie między turystami a mieszkańcami obserwujemy już w wielu miastach w Europie (np. w Wenecji i Barcelonie). W 2017 roku w barcelońskich hotelach zatrzymało się ponad 9 mln turystów. Z roku na rok coraz więcej mieszkańców uważa, że Barcelona osiągnęła już swoją maksymalną pojemność turystyczną. Najbardziej niezadowoleni z obecności turystów są mieszkańcy dzielnic Barri Gòtic i La Barceloneta. Podobna liczba turystów – około 8,5 mln turystów – odwiedziła w 2018 roku o połowę mniej zaludniony Amsterdam. Hałas i zanieczyszczenia doskwierają przede wszystkim mieszkańcom dzielnicy Czerwonych Świateł (ang. red-light district). Ponad 9,6 mln turystów przyjął w 2018 roku także Kraków, w którym najwięcej turystów gromadzi się wokół Starego Rynku i na Kazimierzu. Głośne życie miasta tych dzielnic sprzyja gentryfikacji, a puste mieszkania przekształca się w lokale na wynajem krótkoterminowy (Drabik, 2017; Jarzębska, 2018; Kruczek, 2018; Tymczak, 2018; Zmyślony, Kowalczyk-Anioł, 2019).

Czy problem nadmiernego ruchu turystycznego występuje także w Poznaniu?

Szukając odpowiedzi na postawione pytanie przeprowadziliśmy osiem wywiadów i trzy ankiety z przedstawicielami instytucji i grup zawodowych mających wpływ na kształtowanie kierunków rozwoju turystyki w Poznaniu i potencjalnie będącymi stronami istniejących konfliktów. Wśród nich znaleźli się przedstawiciele takich podmiotów jak Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna, Polska Izba Turystyczna (Odział Wielkopolski), Urząd Miasta Poznania, Rada Miasta Poznania, Rada Osiedla Stare Miasto, Estrada Poznańska i Stowarzyszenie Prawo do Miasta oraz przedstawiciele sektora prywatnego (restauratorów i przewodników miejskich).

Respondenci szeroko wypowiadali się na takie zagadnienia jak wpływ rozwoju turystyki na rozwój Poznania, problemy i wyzwania wynikające z rozwoju turystyki w Poznaniu czy predyspozycje reprezentowanych podmiotów do zaangażowania się w proces rozwiązywania lub łagodzenia konfliktu.

Zdaniem większości respondentów rozwój turystyki ma zdecydowanie pozytywny na rozwój miasta. Mimo to każdy z nich potrafił wskazać przynajmniej jeden problem. W sumie zidentyfikowanych zostało dziewięć problemów i wyzwań wynikających z rozwoju turystyki obserwowanych w Poznaniu przez badane instytucje. Aż 5 z nich wyróżniono jako najważniejsze z punktu widzenia rozwoju całego miasta, a są to:

• życie nocne miasta,
• wynajem krótkoterminowy apartamentów dla turystów,
• zanieczyszczenie przestrzeni,
• zatracanie lokalnego charakteru oferty czasu wolnego,
• polityka prowadzenia instytucji kultury.

# ŻYCIE NOCNE MIASTA

Najczęściej wskazywanym problemem było życie nocne miasta. Problem ten obecny jest w szczególności na Starym Rynku i wokół niego oraz na terenach nadrzecznych. Obszary te mają wyraźnie przypisaną funkcję rozrywkową, która wypiera wszystkie inne. Mieszkańcy narzekają na hałas, głównie w weekendowe wieczory.

# ZANIECZYSZCZENIE PRZESTRZENI 

Niedostateczny stan infrastruktury toaletowej i niewłaściwe zachowania imprezowiczów powodują, że problem zanieczyszczenia przestrzeni widoczny jest w centrum miasta, w szczególności w weekendy. Problemem są także śmieci na płycie Starego Rynku i nad Wartą. Brak jasnego podziału kompetencji między miejskimi jednostkami nie pomaga w rozwiązywaniu problemu.

# ZATRACANIE LOKALNEGO CHARAKTERU OFERTY CZASU WOLNEGO

Zdaniem niektórych respondentów usługi gastronomiczne, handel i oferta kulturalna wokół Starego Rynku zatraciły swój lokalny charakter, oferta jest coraz bardziej standaryzowana, przez co „prosta konsumpcja” dominuje nad kulturą lokalną. Mieszkańcy zdecydowanie unikają takich miejsc.

Konflikt niekontrolowanej konsumpcji

Opisane problemy generują konflikty, które łącznie można określić mianem konfliktu niekontrolowanej konsumpcji. Jego stronami są samorząd lokalny i społeczność lokalna oraz imprezowicze i lokalni przedsiębiorcy, którzy są jego głównym źródłem. Trudno określić, jaki procent imprezowiczów stanowią turyści, jednak zdaniem respondentów są to głównie mieszkańcy miasta i aglomeracji. Zidentyfikowane konflikty nie wynikają zatem z konfliktogennego charakteru turystyki, a ich źródłem nie są wyłącznie turyści.

Konflikt niekontrolowanej konsumpcji w największym stopniu napędzany jest przez takie czynniki jak różne cele i oczekiwania stron, różne systemy wartości, błędna lub brak komunikacji między interesariuszami, sprzeczne i rywalizujące interesy czy silne emocje. Dlatego można uznać, że jest to konflikt wartości i konflikt dotyczący relacji. Najbardziej predysponowanymi podmiotami do jego łagodzenia i rozwiązywania są: Urząd Miasta Poznania, Rada Osiedla Stare Miasto i Rada Miasta.

Konflikt niekontrolowanej konsumpcji niewątpliwie jest elementem rozwoju wielu średnich i dużych miast, dlatego jego całkowite rozwiązanie nie jest możliwe. Warto jednak podejmować działania dążące do jego minimalizacji, aby miasto w zrównoważony sposób służyło różnym grupom mieszkańców.

---

Źródło: Pilarczyk, M. (2019). Konflikty w przestrzeni turystycznej – przykład Poznania. Praca magisterska, Wydział Gospodarki Międzynarodowej UEP, promotor: dr hab. Piotr Zmyślony, prof. UEP.

Więcej źródeł:

Drabik, P. (2017). Turyści wypędzają stałych mieszkańców Krakowa. Dziennik Polski 24.

Jarzębska, A. (2018). Miasto jak jedna wielka knajpa. W Krakowie chcą „policji turystycznej”. Turystyka, Wirtualna Polska.

Kruczek, Z. (2018). Turyści vs. mieszkańcy. Wpływ nadmiernej frekwencji turystów na proces gentryfikacji miast historycznych na przykładzie Krakowa. Turystyka Kulturowa, 3, 29-41.

Tymczak, P. (2018). Kraków. Mieszkańcy: Mamy dość pijanych turystów. Urzędnicy: Krakowianie też piją. Naszemiasto.pl

Zmyślony, P. i Kowalczyk-Anioł, J. (2019). Urban tourism hypertrophy: who should deal with it? The case of Krakow (Poland). „International Journal of Tourism Cities”, 5(2), 247-269.

Photos by Mark de Jong on Unsplash; annajelec on Pixabay