Jeśli chcą być pomocnicze, na pewno tak! Niezależnie od szczebla, stopnia rozwoju turystyki czy liczby zatrudnionych osób, terytorialne organizacje turystyczne powinny przede wszystkim wyrabiać kompetencje w tych dwóch kluczowych obszarach. Oburęczność dotyczy kompetencji w zarządzaniu strategicznym oraz organizacji pracy biura. Pomocniczość wskazuje na umiejętność właściwego określenia swojej roli oraz wpływa na ocenę skuteczności organizacji przez jej członków i kluczowych partnerów. Tylko oburęczne organizacje mogą być w pełni pomocnicze, natomiast dobrze rozwinięte oba obszary kompetencji zapewniają LOTom i ROTom silną pozycję w ekosystemie rozwoju turystyki. To dzięki nim stają się one niezastąpione. 

Oburęczność terytorialnych organizacji turystycznych

Oburęczność polega na zdolności do rekonfiguracji zasobów i kompetencji w celu utrzymania równowagi pomiędzy złożonymi i sprzecznymi aktywnościami i procesami w warunkach działania w ramach rozmytych i płynnych struktur organizacyjnych. Obustronne organizacje turystyczne mają zdolność do minimalizowania napięć w strukturach partnerskich oraz koordynowania tych struktur na szczeblu lokalnym bądź regionalnym. Są one zorientowane na zewnątrz i nastawione na wyczuwanie szans i zagrożeń w otoczeniu oraz wykorzystywanie pojawiających się nowych możliwości działania.

Oburęczność opiera się na połączeniu rutyn organizacyjnych z umiejętnością organizacyjnego uczenia się, a także prostych reguł działania z regułą dobrych praktyk we współpracy z partnerami. Warto podkreślić, że jest ona obecnie jedną z najbardziej pożądanych umiejętności zarządczych w nowoczesnych sektorach gospodarki.

W praktyce działania oburęczność może być kształtowana w trzech wymiarach^[1]:

• strukturalnym, osiągana poprzez rozdzielenie aktywności wywołujących napięcia między poszczególne komórki lub stanowiska organizacyjne, z dużą rolą koordynacyjną dyrektora – często niemożliwa do pełnego stosowania przez organizacje turystyczne ze względu na niski potencjał organizacyjny; 
• kontekstowym, osiągana poprzez podział sprzecznych aktywności na szczeblu każdego pracownika, co zapewnia wzajemne uczenie się elastycznych ról organizacyjnych i tworzenie zwartej kultury organizacyjnej (team building);
• sekwencyjnym, stosowana najczęściej w zarządzaniu projektami, osiągana poprzez podział sprzecznych procesów w czasie.

Przykładem oburęcznego podejścia do kwestii członkowskiej są rozwiązania stosowane przez niektóre miejskie organizacje turystyczne w Niemczech (np. Berlin, Hamburg), które w celu uniknięcia rozdrobnienia struktury opierają ją na formule udziałowej kilku kluczowych partnerów, wśród których są branżowe zrzeszenia turystyczne. Dodatkowo, strategia wzajemnych udziałów między organizacjami szczebla lokalnego i regionalnego tworzy formalną infrastrukturę współdziałania. Z kolei organizacja turystyczna metropolii lizbońskiej przeszła ze stosowanej wiele lat otwartej strategii członkostwa do kategoryzacji członków na założycielskich, pełnoprawnych i stowarzyszonych

Pomocniczość terytorialnych organizacji turystycznych

Równolegle z oburęcznością, organizacje turystyczne rozwijają umiejętność działania pomocniczego w stosunku do pozostałych partnerów działających w ekosystemie turystyki. Polega ono uzupełnianiu działań partnerów poprzez działania komplementarne, które wzajemnie się wzmacniają. Konieczna w tym jest wiedza na temat działań partnerów, którzy zwykle nie mają nawyków dzielenia się informacjami. Dlatego kluczem jest nawiązywanie intensywnych relacji sieciowych. Pomocniczość nie oznacza całkowitego przejmowania obowiązków i działań, ale dołożenie do nich „orientacji destynacyjnej” – myślenia w kategoriach obszaru, a nie instytucji.

Działania, które mają silny potencjał pomocniczości i w które angażują się organizacje turystyczne, dotyczą działań wizerunkowych obszaru, koordynowania informacji turystycznej, kreowania marki, analizy rynku, pomiaru ruchu turystycznego, prowadzenia convention bureau, podejmowania działań międzynarodowe, współpracy z innymi szczeblami organizacji turystycznych, a także sfery dyplomacji publicznej.

Orientacja pomocnicza pozwala racjonalnie ocenić własny potencjał organizacyjny i dotychczasowe doświadczenie zarządcze. Zwykle poszerzają swój zakres kompetencyjny stopniowo, wraz ze zdobytym coraz większym zaufaniem instytucjonalnym partnerów ze sfery administracji samorządowej oraz sfery biznesu. Ważne jest, aby system wprowadzający podział kompetencji formalnych uwzględniał zasadę pomocniczości, jak ma to miejsce w austriackim Tyrolu^[2]. W przeciwnym razie możliwy jest kryzys struktury partnerskiej.

Pomocniczość oznacza przyjęcie przez organizacje turystyczne postawy świadomego, odpowiedzialnego turysty, a więc umiejętność syntetycznej oceny atrakcyjności turystycznej obszaru przy jednoczesnym poczuciu roli turystyki w rozwoju gospodarczym regionu i podnoszeniu dobrobytu mieszkańców.

---

Tekst powstał na potrzeby pierwszej edycji projektu „Akademia liderów – podniesienie kompetencji zawodowych kadry menadżerskiej na temat zarządzania destynacją turystyczną i jakością produktów turystycznych” 2021 i stanowi część artykułu opublikowanego w Poradnika dobrych praktyk – jak skutecznie i efektywnie zarządzać marką terytorialną? wydanego przez Forum Regionalnych Organizacji Turystycznych.

Photo by youssef naddam on Unsplash

^[1] Zakrzewska-Bielawska A. (2015). Struktury organizacyjne sprzyjające odnowie organizacyjnej przedsiębiorstw: ambidextrous approach, Management Forum, vol. 3, no. 1.

^[2] Zmyślony P. (2016). Możliwości zastosowania tyrolskiego modelu partycypacyjnego zarządzania turystyką w Polsce, w: Miejsce turystyki wiejskiej we współczesnej gospodarce, W. Krzymińska, M. Wilk-Grzywna (red.), „Studia KPZK PAN”, No 172, 89-103.

---

Chcesz zacytować ten tekst? Miło mi! Proszę użyj poniższego opisu literaturowego:
Zmyślony P. (2021). Kompetencje własne terytorialnych organizacji turystycznych w modelach zintegrowanego zarządzania w turystyce, w: Poradnik dobrych praktyk – jak skutecznie i efektywnie zarządzać marką terytorialną?, Forum Regionalnych Organizacji Turystycznych, s. 17-23.