Piotr Zmyślony | Poznański Barometr Turystyczny 2015

Przyśpieszenie i utrzymanie stabilnego tempa wzrostu

Trzyletni okres funkcjonowania Poznańskiego Barometru Turystycznego pozwala dokonać pierwszych analiz dynamiki rozwoju turystyki w Poznaniu oraz całej metropolii.  Patrząc na wszystkie wskaźniki zgromadzone w tym czasie w systemie można ogólnie stwierdzić, że gospodarka turystyczna najpierw mocno przyspieszyła, aby potem, będąc już wystarczająco rozpędzona, utrzymała stabilne tempo wzrostu. Stosując analogię samochodową – zmieniliśmy bieg na wyższy i zachowujemy odpowiednio dużą prędkość. Jednocześnie wzmocniła się struktura oferty turystycznej Poznania w dwóch wymiarach – poprzez rozwój turystyki kulturowej oraz poprzez włączanie do wspólnej oferty obszarów otaczających miasto, dzięki czemu turystyka poznańska nabiera coraz silniejszego wymiaru metropolitalnego.

Na początek jednak kilka słów wprowadzenia. W metropolitalnym Poznaniu turystyka – wraz z rekreacją służącą jego mieszkańcom – traktowana jest przede wszystkim jako działalność gospodarcza, która z jednej strony bazuje na stabilnej pozycji gospodarczej metropolii, z drugiej strony wyznacza kierunki jej międzynarodowego rozwoju. Z tego względu na początku opracowania zamieściliśmy dane charakteryzujące obecną sytuację ogólnogospodarczą oraz specjalizację metropolii. Jest to punkt wyjścia do analizowania zmian zachodzących w sferze turystyki. Z informacji tych wynika, że Metropolia Poznań jest niezmiennie jednym z najbardziej rozwiniętych ośrodków nauki, wiedzy, handlu, innowacji oraz wyspecjalizowanych usług biznesowych w Polsce. Wysokie wskaźniki rozwoju, potwierdzone dodatkowo czołowymi pozycjami w rankingach miejskich, stabilizują pozycję miasta, dlatego zdecydowane zmiany sytuacji gospodarczej są trudne do osiągnięcia. Na tym tle dynamika zmian wielu wskaźników turystycznych gromadzonych w ramach PBT wygląda imponująco.

Obiekty noclegowe

Według danych GUS, które zasilają system w zakresie danych o bazie noclegowej i jej wykorzystaniu, w trzech ostatnich latach liczba turystów korzystających z noclegów w Poznaniu wzrosła aż o jedną trzecią, a w całej Metropolii Poznań o 27%. Szczególnie silny przyrost – a więc tytułowe przyspieszenie – zarejestrowaliśmy w 2014 roku, kiedy z noclegów skorzystało aż 19% więcej osób niż w 2013 roku (+16% w Metropolii Poznań). W 2015 roku także mieliśmy do czynienia ze wzrostem liczby turystów w obiektach noclegowych, jednak już nie tak zdecydowanym, bo 12-procentowym (oraz 10-procentowym w Metropolii Poznań).

Łącznie w trzech analizowanych latach z noclegów w Poznaniu skorzystało 2,2 mln osób (którym udzielono 3,5 mln noclegów). Aby uzyskać taki sam obraz dla całej Metropolii Poznań należy do tej liczby dodać 600 tysięcy osób (oraz milion noclegów).

Jeszcze większą poprawę wskaźników frekwencyjnych zanotowano w odniesieniu do hoteli. Liczba osób korzystających z usług noclegowych zlokalizowanych w Poznaniu wzrosła w ciągu trzech lat aż o 41%, natomiast liczba udzielonych noclegów o 35% (należy jednak podkreślić, że ten nierównomierny przyrost liczby korzystających oraz liczby udzielonych noclegów oznaczał spadek długości pobytu, który w 2015 roku wyniósł 1,57 dnia). Także w tym zakresie 2014 rok był lepszy od roku 2015. Analizując dane szczegółowe dla 2015 roku zawarte w dalszej części raportu zauważymy, że większe przyrosty cechują segment turystów krajowych aniżeli turystów zagranicznych. Niekorzystnym trendem jest natomiast spadek odsetka gości z zagranicy w ogólnej liczbie turystów – w 2015 roku turyści zagraniczni stanowili tylko 23,3% osób korzystających z noclegów (28,5% w hotelach).

Wzrostom frekwencji towarzyszyły mniejsze przyrosty podaży usług noclegowych. Liczba miejsc noclegowych w Poznaniu w 2015 roku była wyższa od liczby zanotowanej w 2013 roku o 10%, natomiast na całym terenie metropolitalnym o 7%. Najwięcej miejsc noclegowych przybyło w hotelach (13%). Pozytywnym efektem tej nierównowagi jest zwiększenie wartości wskaźnika obłożenia pokoi hotelowych. Według danych pozyskanych z STR Global jego średnioroczna wartość wyniosła nieco ponad 57%, przy czym w maju, czerwcu, wrześniu i październiku przekroczyła 65% (dane pozyskane z GUS są w każdym przypadku o około 5 punktów procentowych niższe). Możemy uznać, że jest to dobry prognostyk w zakresie nowych inwestycji hotelowych w Poznaniu, w którym sezonowość popytu na usługi noclegowe nadal kształtowana jest przede wszystkim przez segment turystów biznesowych, chociaż coraz częściej do głosu dochodzi turystyka kulturowa.

Punkty informacji turystycznej

Wspomniane przyśpieszenie rozwoju turystyki nie jest widoczne w danych dostarczanych bezpośrednio do PBT przez pięć punktów Centrum Informacji Miejskiej, jednak należy podkreślić, że celem pomiarów w nich dokonywanych nie jest określenie wielkości ruchu turystycznego, a struktura narodowościowa naszych gości. Wzrost liczby obsługiwanych klientów w 2014 roku odnosił się przede wszystkim do mieszkańców, natomiast liczba wszystkich klientów punktów informacji w 2015 roku zmalała, z wyjątkiem liczby turystów zagranicznych, która wzrosła o 27%. Ten ogólny spadek wiązał się ze zmianą lokalizacji jednego z najczęściej uczęszczanych punktów na dworcu kolejowym. Najliczniej reprezentowaną grupą są turyści krajowi (41%), natomiast wśród turystów zagranicznych dominują Niemcy, aczkolwiek liczni są także Brytyjczycy oraz Hiszpanie, jednak największy wzrost liczby odwiedzających zanotowano w 2015 roku wśród Skandynawów (+104%) oraz Holendrów (+92%).

Dostępność komunikacyjna

Wspomniane przyśpieszenie oraz następujący po nim stabilne tempo wzrostu jest za to widoczne w statystykach dostarczanych do PBT przez Port Lotniczy Ławica. Przyrosty ten nie są tak spektakularne jak w przypadku obiektów noclegowych – w trzech latach liczba obsłużonych pasażerów wzrosła o 11%, przy czym 7-procentowy wzrost zanotowano w 2014, a 4-procentowy w roku 2015. Łączna liczba pasażerów wyniosła 4,3 mln osób. Należy jednak zaznaczyć, że wzrost ograniczany był przez bardzo stabilną liczbę połączeń (średnio 38 w miesiącu), a także modernizacja pasa startowego, która wstrzymała jesienią 2015 roku ruch lotniczy na trzy tygodnie. Dzięki tym działaniom możliwe jest podniesienie klasy lotniska zapewniającego dalszy rozwój siatki połączeń.

Kultura

Zarówno wzrost ilościowy, jak i wspomniane na początku wzmocnienie struktury oferty turystycznej Metropolii Poznań najlepiej obrazują wskaźniki gromadzone w obszarze kultury, a więc dane przesyłane w ramach PBT od instytucji muzealnych i innych atrakcji biletowanych oraz Centrum Kultury Zamek. Notujemy bardzo pozytywne zjawisko – z roku na rok muzea odwiedza więcej osób, łączny wzrost frekwencji w trzech latach funkcjonowania Barometru wyniósł 11%. Co więcej, największy wzrost – łącznie 35,3% – zanotowano w obiektach muzealnych zlokalizowanych poza granicami Poznania.

O metropolitalnym potencjale kulturalnej oferty turystycznej świadczy to, że trzy spośród sześciu najczęściej odwiedzanych instytucji wystawienniczo-ekspozycyjnych w roku 2015 w Metropolii Poznań znajdują się poza miastem. Najczęściej odwiedzana jest Brama Poznania, następnie Muzeum Narodowe w Poznaniu, Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, Pałac w Rogalinie, Zamek w Kórniku oraz Muzeum Uzbrojenia w Poznaniu (szczegółowe dane o frekwencji zamieściliśmy w części dotyczącej muzeów i atrakcji biletowanych). Ponadto, w 2015 roku Centrum Kultury Zamek zorganizowało 21% więcej wydarzeń, jednak nie wpłynęło to na wzrost liczby uczestników tych imprez.

Turystyka biznesowa

Biznesowa oferta turystyczna – dzięki działalności Międzynarodowych Targów Poznańskich (MTP) od dziesięcioleci charakteryzująca Poznań – pozostaje stabilna. Z danych przekazywanych od dwóch lat przez MTP wynika, że nieznaczny spadek liczby imprez targowych oraz liczby wystawców równoważył prawie 8-procentowy przyrost liczby odwiedzających imprezy targowe. Ten stabilny, bardzo umiarkowany trend rozwojowy charakterystyczny jest dla całej branży targowej i nie odnosi się tylko do sytuacji Poznania. Do największych motorów frekwencyjnych należą następujące imprezy targowe: Motor Show, Poznań Game Arena połączona z targami Hobby, Polskie Zboża, Budma oraz Targi Edukacyjne (szczegółowe dane o frekwencji zamieściliśmy w części dotyczącej targów). Warto podkreślić, że na terenie MTP organizowane są także duże konferencje i międzynarodowe kongresy oraz – coraz częściej, zgodnie ze strategią rozwojową MTP –wydarzenia kulturalne i rekreacyjne.

Liczba konferencji i innych wydarzeń o zasięgu międzynarodowym odbywających się w Poznaniu kształtuje się na średnim poziomie 9-12 spotkań w ciągu roku. Ich łączna liczba według statystyk International Congress and Convention Association wyniosła 35 spotkań, natomiast według statystyk Union of International Associations 27 spotkań. Warto jednak podkreślić specyfikę organizacji dużych, międzynarodowych spotkań oraz sposób ich pozyskiwania do miasta. Często są to imprezy odbywające się w cyklu dwuletnim, które „krążą” po świecie, stąd pewna fluktuacja w ich liczbie. Ponadto starania na rzecz przyciągnięcia ich do Poznania zaczynają się nawet na kilka lat przed ich odbyciem, co najczęściej wiąże się ze skomplikowanym procesem konkursowym, w którym biorą udział konkurenci z całego świata lub kontynentu. Dlatego liczba spotkań międzynarodowych w danym roku jest tak naprawdę pośrednią oceną wysiłków Poznań Convention Bureau, Poznań Congress Center, instytucji naukowych oraz profesjonalnych organizatorów spotkań. W 2015 roku aż o 75% wzrosła natomiast liczba wszystkich spotkań i wydarzeń (krajowych i międzynarodowych) zorganizowanych na terenie Metropolii Poznań (liczba ta dotyczy spotkań i wydarzeń liczących od 10 osób).

Rekreacja

Wspomniane „przyśpieszenie i stabilne tempo wzrostu” można dostrzec także w informacjach dostarczanych bezpośrednio do PBT przez Termy Maltańskie. 10,6-procentowy przyrost frekwencyjny został zrealizowany przede wszystkim w 2014 roku, w którym liczba osób korzystających z usług tego parku wodnego wzrosła o 8,5%. W roku 2015 zaobserwować można natomiast trend wzrostowy odwiedzin w dni robocze, który stabilizuje jego działalność. Podobnie jak w punktach informacji miejskiej, największa frekwencja występuje w miesiącach wakacyjnych.

Poznań za pół ceny

Stabilizację frekwencji obserwujemy natomiast w ramach akcji Poznań za pół ceny. Zarówno liczba uczestników, jak i wielkość zrealizowanego przez nich popytu w 2015 roku jest porównywalna z danymi pozyskanymi w 2013 roku, natomiast w roku 2014 widoczny był nieznaczny spadek zainteresowania. Należy pamiętać, że akcja organizowana jest od 9 lat, a więc weszła już w okres późnej dojrzałości. W ostatnich trzech latach zaobserwowaliśmy zmiany w jej strukturze polegające na systematycznym wzroście znaczenia programu turystycznego oraz pozostałych atrakcji (w tym rekreacyjnych) oraz coraz większej liczbie turystów i odwiedzających jednodniowych uczestniczących w akcji (w szczególności krajowych spoza woj. wielkopolskiego).

Podsumowanie

Wszystkie ogólnie zarysowane informacje wyjaśnione są w raporcie bardziej dokładnie za pomocą wykresów, tabel i infografik. Zgodnie z metodyką stosowaną w barometrach, nacisk informacyjny został położony na charakterystykę zjawisk w ostatnim roku (2015). Podsumowując można stwierdzić, że – zakładając, że obecne tempo rozwoju turystyki w Poznaniu utrzyma się w kolejnych latach – możemy oczekiwać, że poziom miliona gości rocznie zostanie przekroczony w kolejnych dwóch latach, natomiast poziom dwóch milionów udzielonych noclegów rocznie w ciągu czterech lat. Z pewnością Poznański Barometr Turystyczny będzie nadal analizował zmiany zachodzące w sferze turystyki w całej Metropolii Poznań.

---

Stan turystyki w Metropolii Poznań w latach 2013-2015, Szmatuła P., Zmyślony P. (2016), Raport na podstawie danych zebranych w ramach Poznańskiego Barometru Turystycznego, Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna [PDF].

Autorzy opracowania: Piotr Szmatuła, Piotr Zmyślony

Koordynator projektu Poznański Barometr Turystyczny: Joanna Gonia-Kołodziejczak

Jan Mazurczak, Paweł Rudowicz; Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna

Opracowanie graficzne: Grzegorz Laszczyk, Hubert Gonera; landbrand

Poznański Barometr Turystyczny – Raport 2013

Raporty o stanie turystyki w Poznaniu – Poznan.travel