Turystyka jako kataklizm miejski. Taką tezę formułują anonimowi aktywiści zrzeszeni w ruchu Left Left Hand Rotation, filmując zmiany wywołane przez globalną machinę turystyczną w Lizbonie. W tym filmie nie ma narratora ani wywiadów z politykami i ekspertami, typowych dla klasycznego dokumentu. Mamy za to powolne kadry współczesnej Lizbony przeplatane rycinami z wielkiego trzęsienia ziemi, które zniszczyło stolicę Portugalii w listopadzie 1755 roku. Ładne porównanie.
W wielu europejskich miastach masowa turystyka nie ma dobrej opinii wśród mieszkańców, a nawet zdobywa coraz większe rzesze – łagodnie rzecz ujmując – zwolenników klęski. Ukazując światu zespół objawów jej rozwoju, aktywiści chętnie stosują analogie do znajomych danemu miastu klęsk. W Wenecji jest określana jako powódź, w Barcelonie jako zaraza, a w Lizbonie jako trzęsienie ziemi. Stąd tytuł filmu – terremoto oznacza właśnie tą klęskę żywiołową.
Jak na aktywistów przystało, film ma jednostronne przesłanie – może takich jednoznacznych ostrzeżeń wymaga sytuacja, w której znalazły się miasta zarażone masową, skomercjalizowaną turystyką? Z dokumentu wyłania się obraz miasta, którym trzęsą wielkie, kilkupiętrowe statki wycieczkowe, autokary turystyczne, benzynowe ryksze i inne, niemal wszędzie wjeżdżające pojazdy, nieustanne projekty inwestycyjne, kolejki, ścisk, iluzoryczna cisza nocna, wreszcie wzrost kosztów życia i będąca skutkiem wszystkich tych objawów gentryfikacja.
To paradoks – wielkie miasta rozwiniętej gospodarczo Europy odczuwają podobne problemy wywołane globalnymi siłami rozwoju turystyki, jakie znają od dziesięcioleci małe wyspiarskie kraje, w których panuje monokultura turystyczna. Coraz bardziej staje się jasne, że turystyka miejska potrzebuje nowych modeli zarządzania jej rozwojem, o to także w tych miastach, których nie dosięgnął dotąd – a może jeszcze? – kataklizm turystyczny.
Film można obejrzeć tylko w oryginalnej wersji językowej, ale brak napisów nie przeszkadza. Wszystko, zdaniem autorów, widać.
Pingback: Miasta kontra Airbnb: kiedy wszystko inne zawiedzie, odwołaj się do mieszkańców | turystyka w mieście