Znaczenie funkcji turystycznej w procesie internacjonalizacji miast

Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Nauki

Numer rejestracyjny: N N112 383840. Numer umowy: 3838/B/H03/2011/40

Kierownik: Piotr Zmyślony

Czas trwania: 2011-2013

Opis projektu

W wyniku postępującej urbanizacji i globalizacji stale rośnie znaczenie gospodarcze miast, w których dochodzi do zmiany struktury funkcjonalno-przestrzennej. Zdaniem wielu autorów ich konkurencyjność oraz rozwój zależy w coraz większym stopniu od zakresu ich internacjonalizacji. W tym kontekście znaczenia nabiera funkcja turystyczna, która należy do funkcji egzogenicznych ponadregionalnych, współokreśla siłę gospodarczą miasta i stanowi istotny czynnik jego konkurencyjności. Podlega ona intensywnemu procesowi umiędzynarodowienia, a z uwagi na heterogeniczność i komplementarność może wpływać na umiędzynarodowienie innych funkcji i tym samym przyczyniać się do internacjonalizacji całego miasta. Pomimo tego, że od początku badania procesów internacjonalizacji miast badacze podkreślali atrybuty związane bezpośrednio z turystyką (liczba turystów, obecność międzynarodowych sieci hotelowych, liczba wydarzeń międzynarodowych itp.), dotąd zagadnienie to nie zostało należycie zbadane i zmierzone.

Problem badawczy stanowi pytanie jaki jest wpływ funkcji turystycznej na internacjonalizację miasta? Analizując problem szczegółowo zasadne jest uzyskanie odpowiedzi na trzy pytania badawcze: Jaki jest zakres internacjonalizacji funkcji turystycznej miasta?; W jakim stopniu umiędzynarodowienie funkcji turystycznej determinuje internacjonalizację całego miasta?; Jakie można wyróżnić strategie internacjonalizacji funkcji turystycznej możliwe do realizacji przez miasta?

Głównym celem projektu jest określenie zakresu internacjonalizacji funkcji turystycznej miast polskich oraz wskazanie możliwych strategii dalszego pogłębiania tego procesu jako najbardziej skutecznego sposobu podnoszenia ich konkurencyjności. Cele szczegółowe zostały ujęte w następującej sekwencji badawczej:

• charakterystyka roli i znaczenia turystyki we rozwoju miast oraz ich internacjonalizacji, a także wpływu internacjonalizacji miast na rozwój ich funkcji turystycznej – na podstawie współczesnych koncepcji badawczych;
• zaproponowanie metody mierzenia stopnia i zakresu internacjonalizacji funkcji turystycznej w ujęciu statycznym i dynamicznym;
• zmierzenie poziomu umiędzynarodowienia funkcji turystycznej miast polskich oraz wyodrębnienie czynników ich potencjału międzynarodowego w tym zakresie;
• identyfikacja strategii internacjonalizacji turystycznej stosowanych w praktyce funkcjonowania wybranych miast europejskich oraz miast polskich – określenie modeli internacjonalizacji funkcji turystycznej miasta;
• identyfikacja sposobów i narzędzi ekspansji zagranicznej miast w ramach zidentyfikowanych w poprzednim punkcie modeli strategicznych, możliwych do wykorzystania przez instytucje odpowiedzialne za zarządzanie turystyką;
• identyfikacja uwarunkowań wykorzystania rozwoju funkcji turystycznej w działaniach prowadzących do zwiększenia stopnia internacjonalizacji miast.

Projekt jest oparty na założeniu, że internacjonalizacja miast powinna być rozpatrywana w następujących wymiarach:

• jako zjawisko obiektywne, będące wypadkową skorelowanych ze sobą sił, stosunków i uwarunkowań, mających charakter egzogeniczny i stanowiących element otoczenia, oraz których władze miasta nie mogą bezpośrednio kontrolować, a ich jedyną reakcją jest próba adaptacji i jak najlepsze ich wykorzystanie;
• jako opcja strategiczna, czyli możliwa do określenia i realizacji strategia lub cel rozwoju przyjęte przez instytucje odpowiedzialne za zarządzanie turystyką, do której można przyporządkować określone narzędzia realizacji;
• jako stan, czyli stopień umiędzynarodowienia w danym momencie czasu, lub jako proces mierzony zmianami umiędzynarodowienia w danym okresie czasu; przy czym oba wymiary są możliwe do zmierzenia.

Projekt stanowi studium koncepcyjno-empiryczne, ma heterogeniczny charakter, bazuje na dorobku wielu dyscyplin i specjalizacji ekonomicznych, przede wszystkim ekonomiki turystyki, ekonomiki miast i regionów, geografii gospodarczej oraz ekonomii międzynarodowej.

Etapy i efekty projektu badawczego

1. Opracowanie zestawu mierników internacjonalizacji turystycznej  miast oraz metody jej pomiaru;
2. Pomiar poziomu umiędzynarodowienia funkcji turystycznej 10 miast polskich oraz wyodrębnienie czynników ich potencjału międzynarodowego – w tym celu zostanie wykorzystana statystyczno-matematyczna analiza czynnikowa, tj. metoda analizy czynników wspólnych, a także, w uzupełnieniu, opisowa metoda cyklu życia obszaru turystycznego.

Efektem końcowym projektu jest wiedza stanowiąca nowe, dotychczas nieeksploatowane na gruncie badawczym i w praktyce gospodarczej spojrzenie na rolę turystyki w rozwoju lokalnym. Z tego względu uzyskane wyniki umożliwiają badaczom oraz instytucjom odpowiedzialnym za zarządzanie rozwojem turystyki w miastach weryfikację wiedzy z zakresu programowania rozwoju funkcji turystycznej w wymiarze międzynarodowym. W szczególności realizacja projektu umożliwia:

• stworzenie podstaw koncepcyjnych badań nad internacjonalizacją funkcji turystycznej miast;
• systematyzację wiedzy dotyczącej wpływu funkcji turystycznej na proces ekspansji zagranicznej miast polskich;
• określenie kryteriów i mierników umiędzynarodowienia funkcji turystycznej miast;
• stworzenia rankingu miast polskich pod kątem internacjonalizacji funkcji turystycznej;
• określenie znaczenia turystyki w podejmowaniu działań skierowanych na rynki zagraniczne przez władze miejskie;
• oceny strategii rozwojowych w zakresie turystyki pod kątem przyczyniania się do ekspansji zagranicznej miast;
• określenie metod i instrumentów kształtowania oferty turystycznej miast skierowanej na potrzeby odbiorców zagranicznych.

Publikacje powstałe w wyniku projektu:

Zmyślony, P. (2015). Funkcja turystyczna w procesie internacjonalizacji miast, Proksenia, Poznań–Kraków, 386 stron.

• Zmyślony, P. (2015). Przestrzeń ujęta w sieć: internacjonalizacja funkcji turystycznej miast, w: Przestrzeń w turystyce – znaczenie i wykorzystanie, M. Durydiwka, K. Duda-Gromada (red.), Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa 2015, 405-418.

Zmyślony, P., Piechota, N. (2015). Podobieństwo miast pod względem charakteru internacjonalizacji funkcji turystycznej a potencjał konkurencyjny przemysłu spotkań, Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula 40/2015, 94-106.

Zmyślony P. (2014). Turystyka w procesie internacjonalizacji miast, „Studia Oeconomica Posnaniensia” 2014, vol. 2, no. 3(264), 7-27.

Global Challenges, Local Sensitivities: Towards Internationalization of Urban Tourism Industry,  Zmyślony P., „Current Issues of Tourism Research” 2013, STS Science Centre (w druku).

Internacjonalizacja zarządzania funkcją turystyczną w dużym mieście, Zmyślony P., „Prace Geograficzne” 2013, z. 134, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagielońskiego, 51-67.

Towards internationalization of urban tourism industry, Zmyślony P., “Working Papers” 11/2013, Faculty of International Business and Economics, Poznan University of Economics, 1-16.

Międzynarodowe aspekty rozwoju turystyki miejskiej, redakcja naukowa Piotr Zmyślony, zeszyt tematyczny “Studia Oeconomica Posnaniensia” 2014 (złożony w redakcji, obecnie w recenzji, planowany rok publikacji: 2014).

Internationalization of European towns and cities’ tourism: Strategies, marketing and structures, Zmyślony P., 2^nd International Forum “Advances in Destination Management”, St. Gallen, Switzerland, 10-13 czerwca 2014 (referat zaakceptowany).

Internationalization of Polish cities’ tourism: Strategies, marketing and structures, Zmyślony P., 2^nd International Conference of Tourism, Hospitality and Recreation, Poznań, 19-21 maja 2014 (referat zaakceptowany).

Przestrzeń ujęta w sieć: internacjonalizacja funkcji turystycznej miast, Zmyślony P., II Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Przestrzeń w turystyce – znaczenie i wykorzystanie”, Uniwersytet Warszawski, Wydział Studiów Regionalnych, Warszawa, 28-29 listopada 2013.

Segmentacja międzynarodowego rynku turystycznego na podstawie pomiaru percepcji wizerunku miasta, Zmyślony P., Konferencja naukowa “Popyt turystyczny”, Uniwersytet Szczeciński, Kołobrzeg, 16-18 maja 2012.

Poznań, mamy kryzys? Metody identyfikacji wczesnych symptomów stagnacji i upadku funkcji turystycznej miasta w aspekcie międzynarodowym, Zmyślony P., Seminarium naukowe “Reagowanie branży turystycznej na sytuacje kryzysowe”, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa, 9 grudnia 2011.

Consumer response to promotional pricing of city tourism product: the case of Poznan (Poland), Zmyślony P. Consumer Behavior in Tourism Symposium 2011: Future Tourism Demand: Demographic, Behavioral and Social Changes. Challenges for marketers and economists, Bruneck/Brunico, Italy, 1-3 December 2011.

Wpływ funkcji turystycznej na internacjonalizację miast i ich przestrzeni publicznej, Zmyślony P., w: „Człowiek w przestrzeni publicznej miasta”, red. I. Jażdżewska, Łódź 2011, 41-50.

Globalization, Tourism and Cities: Pros and Cons, Zmyślony P., „Folia Turistica” 2011, 25(1), special edition: „The Master Classes”, s. 299-312.

Globalizacja i turystyka w miastach: korzyści i zagrożenia, Zmyślony P., „Folia Turistica” 2011, 25(2), s. 329-342.